Page 2 - ΑΤΗΕΡΟΜΑ-March-2020

2

αυτόνομο νευρικό σύστημα είναι υπεύθυνες για την ένταση της
υποκειμενικής κατάστασης (δηλ. του συναισθήματος). Οι αλλη-
λεπιδράσεις μεταξύ αυτών των επιπέδων εξηγούν και παράγουν
ψυχικές, σωματικές και ψυχοσωματικές παθήσεις από την μια
πλευρά, και τη φυσιολογική λειτουργία τους από την άλλη. Αυτό
συμβαίνει διότι οι δυσπροσαρμοστικές (παράλογες) πεποιθήσεις
οδηγούν σε συναισθηματικές, γνωστικές, ψυχικές και σωματικές
συνέπειες. Επομένως, ο τρόπος με τον οποίο σκέφτεται ή αντιμε-
τωπίζει κάποιος τη ζωή του π.χ., «αισθάνομαι στρεσαρισμένος»,
επηρεάζει τη συμπεριφορά του π.χ., «θα καπνίσω» και αυτό με
τη σειρά του είναι πολύ πιθανό να έχει επίπτωση στην υγεία
του. Πράγματι, οι παράλογες πεποιθήσεις έχουν συσχετιστεί με
βιολογικές ασθένειες, όπως είναι τα καρδιαγγειακά νοσήματα τα
ψυχολογικοί παράγοντες ίσως συνιστούν όχι μόνο τις συνέπειες οποία και έχουν υψηλή σύνδεση με το μεταβολικό σύνδρομο. Τα
μια αρρώστιας, αλλά είναι ιδιαίτερα πιθανό να συνεισφέρουν δυσφορικά συναισθήματα (ψυχολογική δυσφορία) συνδέονται
και στην αιτία της. Μια επιμέρους κατεύθυνση ήταν εκείνη της θετικά με την ύπαρξη του μεταβολικού συνδρόμου και οδηγούν
συμπεριφορικής ιατρικής, η οποία βασίστηκε στη θεραπεία της σε αύξηση των επιβλαβών συμπεριφορών και ανεπαρκή συμ-
συμπεριφοράς και στην τροποποιήσή της. Επιπλέον, η συμπε- μόρφωση με τα θεραπευτικά σχήματα, καταλήγοντας πιθανά
ριφορική ιατρική αμφισβήτησε τον παραδοσιακό διαχωρισμό στη σπλαχνική παχυσαρκία και την αντίσταση στην ινσουλίνη.
νου και σώματος και συμπεριέλαβε την ψυχολογία στη μελέτη Τέτοιες επιβλαβείς συμπεριφορές είναι τα ανθυγιεινά διατροφι-
της υγείας, της πρόληψης και της παρέμβασης. Στη συνέχεια,μια κά μοτίβα (π.χ., υψηλή κατανάλωση επεξεργασμένου κρέατος,
νέα θεωρία αναπτύχθηκε από τον Engel (1977) και ονομάστηκε ζάχαρης, τροφών με υψηλή περιεκτικότητα λιπαρών κ.λπ.), τα
βιο-ψυχοκοινωνικό μοντέλο, μέσω του οποίου επιτεύχθηκε η χαμηλά επίπεδα φυσικής δραστηριότητας και η μακροχρόνια
ενσωμάτωση ψυχολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων καθιστική συμπεριφορά, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και
στο παραδοσιακό βιοϊατρικό μοντέλο της υγείας. Ειδικά, το το κάπνισμα, τα οποία έχουν θετική συσχέτιση με την αύξηση
«βιο» αναφέρεται σε παράγοντες όπως τα γονίδια, οι ιοί, τα του κινδύνου του ΜΣ και των διαστάσεών του.
βακτήρια και σε δομικές ελλείψεις, το «-ψυχο-» αφορά πλευ- Ωστόσο, σε αυτή την αλληλουχία συνδέσεων διαδραμα-
ρές της υγείας και της ασθένειας που περιγράφονται με όρους τίζουν ρόλο και διάφορα ψυχοπαθολογικά χαρακτηριστικά,
γνωσιών, συναισθημάτων και συμπεριφορών (π.χ., κάπνισμα, όπως είναι η κατάθλιψη, το άγχος και η εχθρότητα, καθώς
διατροφή, άσκηση, κατανάλωση αλκοόλ) και το «-κοινωνικό» επηρεάζουν τον κίνδυνο για ασθένειες για τις οποίες το μεταβο-
αναφέρεται σε πλευρές της υγείας που περιγράφονται με όρους λικό σύνδρομο είναι ένας υποτιθέμενος παράγοντας κινδύνου
κοινωνικής νόρμας (κανόνα) ή συμπεριφοράς (π.χ., η κοινωνική (π.χ. καρδιακές παθήσεις, διαβήτης), επιδρώντας αρνητικά
νόρμα του καπνίσματος), πιέσεις για αλλαγή συμπεριφοράς σε μια ποικιλία φυσιολογικών οδών, όπως το συμπαθητικό
(π.χ., προσδοκίες παρέας συνομηλίκων, γονεϊκή πίεση), κοινω- αδρενομυελινικό σύστημα (SAM) και ο άξονας υποθαλάμου-
νικής αξία της υγείας, κοινωνικής τάξης και εθνικότητας. Έτσι, υπόφυσης (HPA) και τα οποία εμπλέκονται στην ανάπτυξη του
κοινωνικογνωστικά και γνωσιοσυμπεριφορικά μοντέλα στον μεταβολικού συνδρόμου. Συγκεκριμένα, η κατάθλιψη σχετίζεται
τομέα της υγείας και της ασθένειας μετατοπίζονται από το με υψηλό κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη, κεντρικής παχυσαρκίας
σύγχρονο βιοϊατρικό μοντέλο. Ένα τέτοιο μοντέλο είναι αυτό και καρδιαγγειακών παθήσεων. Για το άγχος τα περισσότερα
της γνωσιακής-συμπεριφορικής προσέγγισης της ψυχολογίας αποτελέσματα είναι ασαφή, με έρευνες από τη μια πλευρά να
και το οποίο εμπεριέχεται στη βιοψυχοκοινωνική προσέγγιση. εντοπίζουν συσχέτιση ενώ άλλες να την καταρρίπτουν. Τέλος, η
Σύμφωνα με τις βασικές αρχές της γνωσιακής-συμπεριφο- εχθρική προσωπικότητα έχει βρεθεί να συνδέεται με αυξημένη
ρικής προσέγγισης, όλοι οι ανθρώπινοι οργανισμοί πρέπει να πιθανότητα εμφάνισης του ΜετΣ, καθώς και με υψηλό δείκτη
αναλύονται στα εξής ξεχωριστά επίπεδα: γνωσιακό, υποκειμενικό, μάζας σώματος, γλυκόζη νηστείας, αντίσταση στην ινσουλίνη
συμπεριφορικό και βιολογικό. Το γνωσιακό επίπεδο αναφέρεται και προ-διαβήτη. Μια επιμέρους εξήγηση για την επίδραση των
στο περιεχόμενο πληροφοριών και την επεξεργασία τους, δηλαδή προαναφερθέντων συντελεστών, σύμφωνα με τους Goldbacher
στις σκέψεις του ατόμου. Από το γνωσιακό επίπεδο απορρέει το & Matthews (2007), είναι πως η κατάθλιψη, ο θυμός και το άγχος
υποκειμενικό το οποίο παρέχει την ποιότητα της συναισθημα- πιθανότατα συμβάλλουν στην παθογένεση του ΜετΣ μέσω
τικής κατάστασης, δηλαδή τα συναισθήματα. Το γνωσιακό και βιολογικών και συμπεριφορικών διαδρομών που μεσολαβούν
υποκειμενικό επίπεδο διαδέχεται το συμπεριφορικό το οποίο σε αυτή τη σύνδεση. Αυτές οι διαδρομές ίσως επηρεάζουν η μια
αναφέρεται γενικά σε συντελεστικές συμπεριφορές, οι οποίες την άλλη αυξάνοντας ή μειώνοντας τον κίνδυνο. Επιπρόσθετα,
είναι κατά βάση μαθημένες κινητικές συμπεριφορές. Τέλος, το τα δημογραφικά χαρακτηριστικά, ενδεχομένως, να λειτουργούν
βιολογικό επίπεδο υποδεικνύει ότι όλες οι ανατομικές και ορ- είτε ως προστατευτικοί παράγοντες είτε ως παράγοντες κινδύνου
γανικές αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα, όπως, αλλαγές στο (συνέχεια στη σελίδα 7)

Η ηλεκτρονική διεύθυνση της Γραμματείας της Εταιρείας μας είναι:
lipid_athero@yahoo.gr

αΘΗρΩμα • ΤΟΜΟΣ 24, ΤΕΥΧΟΣ 1, ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2020