Επιμέλεια:

Χ. Μιχαλακέας, Καρδιολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών,
Επιστημονικός Συνεργάτης Β’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής,
Υπεύθυνος Λιπιδαιμικού Ιατρείου Ευρωκλινικής Αθηνών

Λ. Ραλλίδης, Καθηγητής Καρδιολογίας,
Β΄ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική,
Π.Γ.Ν. «Αττικόν»

Στη μελέτη αυτή αξιολογήθηκε το μοτίβο λήψης καφέ με τη θνητότητα σε πληθυσμό των ΗΠΑ. Πρόκειται για μελέτη παρατήρησης σε 40.750 ενήλικες από τη National Health and Nutrition Examination Survey και 1.463 συμμετέχοντες στη Women’s and Men’s Lifestyle Validation Study, με στοιχεία σχετικά με την πρόσληψη καφέ μόνο το πρωί (36% των συμμετεχόντων) ή καθ’όλη τη διάρκεια της ημέρας (14%). Σε διάμεση παρακολούθηση 9,8 ετών καταγράφηκαν 4.295 θάνατοι εκ των οποίων 1.268 καρδιαγγειακής αιτιολογίας και 934 σχετιζόμενοι με κακοήθειες. Μετά από ομαλοποίηση για παράγοντες όπως η ποσότητα της καφεΐνης, οι ώρες ύπνου κ.λπ., διαπιστώθηκε ότι η πρωϊνή λήψη καφέ σχετιζόταν με 16% μειωμένη συνολική θνητότητα και με 31% χαμηλότερη καρδιαγγειακή θνητότητα συγκριτικά με άτομα που δεν έπιναν καφέ, εύρημα που δεν υπήρχε στα άτομα που έκαναν λήψη καφέ όλη την ημέρα. Επίσης, η αυξημένη ποσότητα καφέ το πρωί σχετίστηκε με χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου, όχι όμως σε άτομα που πίνουν καφέ καθ’όλη τη διάρκεια της ημέρας.Συμπερασματικά, η πρωινή λήψη καφέ, αλλά όχι η λήψη καφέ αργότερα κατά την ημέρα, σχετίζεται με μειωμένη θνητότητα.

(Wang X, Ma H, Sun Q, Li J, et al. Eur Heart J.2025:ehae871. doi: 10.1093/eurheartj/ehae871. Epub ahead of print.)

Η εμμένουσα χυλομικροναιμία αποτελεί γενετική διαταραχή, συνηθέστερα στο πλαίσιο του συνδρόμου της οικογενούς χυλομικροναιμίας, και σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης οξείας και συχνά υποτροπιάζουσας παγκρεατίτιδας. Το plozasiran αποτελεί ένα μικρό παρεμβαλόμενο RNA που ελαττώνει την ηπατική παραγωγή της απολιποπρωτεΐνης C-III και μειώνει τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων. Στη μελέτη PALISADE αξιολογήθηκε η βιοχημική αποτελεσματικότητα του plozasiran στην ελάττωση των τριγλυκεριδίων, αλλά και στη μείωση της εμφάνισης οξείας παγκρεατίτιδας. Σε 75 άτομα με εμμένουσα χυλομικροναιμία με αρχικά επίπεδα τριγλυκεριδίων 2.044 mg/dL κατά μέσο όρο, χορηγήθηκε plozasiran σε δόση 25 ή 50 mg ανά τρίμηνο ή εικονικό φάρμακο. Καταγράφηκε ελάττωση των τριγλυκεριδίων κατά 80%, 78% και 17% αντίστοιχα, σε βάθος 10 μηνών. Παράλληλα, διαπιστώθηκε μείωση στην εμφάνιση επεισοδίων οξείας παγκρεατίτιδας με τη θεραπεία με plozasiran και παρόμοιο ποσοστό εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών από τη θεραπεία συγκριτικά με το εικονικό φάρμακο. Οι ερευνητές καταλήγουν ότι το plozasiran είναι αποτελεσματικό στην ελάττωση των τριγλυκεριδίων ορού και δρα προστατευτικά στην εμφάνιση οξείας υποτροπιάζουσας παγκρεατίτιτδας.

(Watts GF, Rosenson RS, Hegele RA, et al. N Engl J Med.2025;392:127-137)

Πρόσφατα δεδομένα δείχνουν ότι άτομα με πολύ υψηλά επίπεδα HDL-χολ εμφανίζουν παραδόξως αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Στην παρούσα ανάλυση αξιολογήθηκε η συσχέτιση των επιπέδων της HDL-χολ με τη θνητότητα σε 2.992 άτομα με πρωτοπαθή υπερχοληστερολαιμία. Σε παρακολούθηση 10ετίας καταγράφηκε η συνολική, η καρδιαγγειακή και η μη-καρδιαγγειακή θνητότητα των συμμετεχόντων. Στους 168 θανάτους που καταγράφηκαν, ποσοστό 13,7%, 4,8% και 2,6% αντίστοιχα είχαν χαμηλά, φυσιολογικά και υψηλά επίπεδα HDL-χολ. Διαπιστώθηκε ότι ο κίνδυνος θανάτου ήταν κατά 2,89 φορές μεγαλύτερος σε άτομα με χαμηλά επίπεδα HDL-χολ και κατά 1,48 αυξημένος σε άτομα με φυσιολογικά επίπεδα HDL-χολ έναντι των αυξημένων επιπέδων HDL-χολ, αλλά αυτή η συσχέτιση δεν διατηρήθηκε στην πολυπαραγοντική ανάλυση. Δεν βρέθηκε διαφορά ανάμεσα στην καρδιαγγειακή και στη μη-καρδιαγγειακή θνητότητα. Οι συγγραφείς διαπιστώνουν ότι η θνητότητα πασχόντων από πρωτοπαθή υπερχοληστερολαιμία σχετίζεται αντίστροφα με τα επίπεδα της HDL-χολ σε μονοπαραγοντική ανάλυση, αλλά η συσχέτιση αυτή δεν είναι ανεξάρτητη από άλλους παράγοντες κινδύνου.

(Bea AM, González-Guerrero A, Cenarro A, et al. Atherosclerosis.  2025;400:118617)

Ο καρδιαγγειακός κίνδυνος που σχετίζεται με την αυξημένη λιποπρωτεΐνη (α) [Lp(a)] είναι ανεξάρτητος από την LDL-χολ, αλλά δεν είναι γνωστό ποιά είναι η σχέση ανάμεσα τους σε διαφορετικά επίπεδα. Αναλύθηκαν δεδομένα από 6 μελέτες σύγκρισης της κλινικής αποτελεσματικότητας στατινών έναντι εικονικού φαρμάκου με συνολικά 27.658 συμμετέχοντες. Συγκριτικά με επίπεδα Lp(a) <5 mg/dL, η αύξηση τους συνδεόταν γραμμικά με αύξηση του καρδιαγγειακού κινδύνου τόσο σε συμμετέχοντες που ελάμβαναν στατίνη όσο και σε αυτούς υπό εικονικό φάρμακο. Ανάμεσα σε άτομα που ελάμβαναν στατίνες, αυτοί με επίπεδα Lp(a) >50 mg/dL (≈125 nmol/L) εμφάνιζαν αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο ανεξάρτητα από τα επίπεδα της LDL-χολ και την ελάττωση από την αρχική τους τιμή. Ακόμη και σε άτομα με την επίτευξη των χαμηλότερων επιπέδων LDL-χολ (επίπεδα μεταξύ 3,1 και 77 mg/dL), η αυξημένη Lp(a) >50 mg/dL σχετιζόταν με 38% αύξηση του καρδιαγγειακού κινδύνου. Τα ευρήματα αυτά καταδεικνύουν την ανεξάρτητη φύση του καρδιαγγειακού κινδύνου που προκύπτει από την αυξημένη Lp(a) και την LDL-χολ, και το γεγονός ότι μόνο η ελάττωση της LDL-χολ δεν αρκεί για την ελαχιστοποίηση της καρδιαγγειακής νοσηρότητας.

(Bhatia HS, Wandel S, Willeit P, et al. Circulation. 2025;151:312-321)

Ο εμβολιασμός κατά της COVID-19 με mRNA εμβόλια συνδέεται σπανίως με την εμφάνιση μυοκαρδίτιδας και περικαρδίτιδας, κυρίως σε νέους άνδρες. Στη μελέτη αυτή σε όλον τον ενήλικο πληθυσμό της Σουηδίας (Ν=8.070.674) αξιολογήθηκε η εμφάνιση μυοκαρδίτιδας/περικαρδίτιδας, αρρυθμιών, καρδιακής ανεπάρκειας, εμφράγματος μυοκαρδίου και αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων σε διάφορα χρονικά παράθυρα μετά από τον εμβολιασμό. Για τους περισσότερους συμμετέχοντες διαπιστώθηκε μείωση στην εμφάνιση καρδιαγγειακών επιπλοκών κατά 31% έως 19%, μετά τον εμβολιασμό, ενώ επιβεβαιώθηκε ο αυξημένος κίνδυνος μυοκαρδίτιδας και περικαρδίτιδας 1-2 εβδομάδες μετά από εμβολιασμό με mRNA εμβόλια. Καταγράφηκε επίσης ελαφρά αυξημένος κίνδυνος με όλα τα εμβόλια για εμφάνιση εκτάκτων συστολών (κατά 17% στην 1η δόση και 22% στη 2η δόση) και παροδικών ισχαιμικών αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων (ΠΑΕΕ) κατά 13% (κυρίως στα ηλικιωμένα άτομα). Συμπερασματικά, ο κίνδυνος μυοπερικαρδίτιδας, εκτακτοσυστολικής αρρυθμίας και ΠΑΕΕ αυξάνει μετά από εμβολιασμό για COVID-19, εντούτοις, το συνολικό καρδιαγγειακό όφελος του πλήρους εμβολιασμού για σοβαρές επιπλοκές φαίνεται ότι υπερβαίνει τον κίνδυνο αυτό.

(Xu Y, Li H, Santosa A, et al. Eur Heart J. 2025;46:147-157)