Επιμέλεια:
Χ. Μιχαλακέας, MD, PhD, Καρδιολόγος
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Υπεύθυνος Λιπιδαιμικού Ιατρείου Ευρωκλινικής Αθηνών
Λ. Ραλλίδης, Καθηγητής Καρδιολογίας
Υπεύθυνος Υπολιπιδαιμικού Ιατρείου και Ιατρείου Πρώιμης Στεφανιαίας Νόσου
Β΄ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Π.Γ.Ν. «Αττικόν»
Είναι βλαβερό το άτμισμα για την υγεία των νεαρών ατόμων?
Η παρούσα ανασκόπηση είχε ως στόχο τη διερεύνηση της σχέσης ανάμεσα στο άτμισμα ηλεκτρονικών τσιγάρων και την εμφάνιση βλαβερών συνεπειών στην υγεία των νέων. Πρόκειται για ευρεία σύνθεση (umbrella review) αποτελεσμάτων από 56 ανασκοπήσεις, με συνολικά στοιχεία από 384 μοναδικά επιστημονικά άρθρα. Βρέθηκε αιτιολογική συσχέτιση ανάμεσα στο άτμισμα και τη χρήση άλλων ουσιών: κάπνισμα συμβατικού τσιγάρου (περίπου τριπλάσια συχνότητα έναρξης συμβατικού καπνίσματος στους ατμιστές έναντι των μη-ατμιστών), αλκοόλ και μαριχουάνα. Αναπνευστικές παθήσεις φάνηκε να σχετίζονται με το άτμισμα, κυρίως το άσθμα με αύξηση της συχνότητας διάγνωσης κατά 20-35% και αύξηση των παροξυσμών κατά 44%. Επιπλέον, διαπιστώθηκε αυξημένη επίπτωση ψυχιατρικών διαταραχών, όπως αυτοκτονικός ιδεασμός, τραυματισμών κυρίως από δυσλειτουργία των συσκευών ατμίσματος, και άλλων παθήσεων όπως ημκρανίες, ζάλη και προβλήματα στοματικής υγιεινής. Οι συγγραφείς συμπεραίνουν ότι το άτμισμα στους νέους συνδέεται σταθερά με χρήση άλλων εθιστικών ουσιών, καθώς και με εμφάνιση άσθματος, τραυματισμών και προβλημάτων ψυχικής υγείας και προτείνουν τον περιορισμό των πωλήσεων και της διαφήμησης στις νεαρές ηλικίες.
(Golder S, Hartwell G, Barnett LM, et al. Tob Control. 2025:tc-2024-059219.)
Ποιά είναι η επίδραση της υπολιπιδαιμικής θεραπείας στα επίπεδα της λιποπρωτεΐνης (α)?
Η λιποπρωτεΐνη (α) [Lp(a)] αποτελεί ανεξάρτητο και αιτιολογικό παράγοντα καρδιαγγειακού κινδύνου. Στη μετα-ανάλυση αυτή αξιολογήθηκε η επίδραση της σύγχρονης διαθέσιμης υπολιπιδαιμικής θεραπείας στα επίπεδα της Lp(a). Αξιοποιήθηκαν στοιχεία από 147 διπλά-τυφλές τυχαιοποιημένες μελέτες σε συνολικά 145.314 συμμετέχοντες. Οι στατίνες, το μπεμπεδοϊκό οξύ, τα Ω3 λιπαρά οξέα και οι φιμπράτες δε φάνηκε να επηρεαζουν τα επίπεδα της Lp(a). Τα μονοκλωνικά αντισώματα έναντι της PCSK9 βρέθηκε ότι μειώνουν την Lp(a) από τις αρχικές τιμές κατά 29%, το inclisiran κατά 22%, οι αναστολείς της CETP κατά 46% και η νιασίνη κατά 37%. Στην ανάλυση υπο-ομάδων διαπιστώθηκε ότι ασθενείς με αυξημένα αρχικά επίπεδα Lp(a) εμφάνιζαν μεγαλύτερη απόλυτη ελάττωση με αναστολείς της PCSK9 και της CETP. Συμπερασματικά, από τα σύγχρονα διαθέσιμα υπολιπιδαιμικά φάρμακα η νιασίνη, οι αναστολείς της PCSK9 και οι αναστολείς της CETP μειώνουν τα επίπεδα της Lp(a) χωρίς να είναι ακόμη γνωστό αν αυτό συνοδεύεται από ανάλογο κλινικό όφελος.
(Xie S, Galimberti F, Olmastroni E, et al. Atherosclerosis. 2025;408:120420)
Πόσο ωφέλιμο είναι το καθημερινό βάδισμα για την υγεία?
Το καθημερινό βάδισμα μειώνει τη θνητότητα, αλλά δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να ποσοτικοποιούν την καθημερινή άσκηση με την προστασία από εμφάνιση διαφόρων παθήσεων. Στη μετα-ανάλυση αυτή αξιοποιήθηκαν στοιχεία από 57 μελέτες καταγραφής των ημερήσιων βημάτων με συσκευές και τη συσχέτιση με εμφάνιση νοσολογικών καταστάσεων σε ενήλικα άτομα. Διαπιστώθηκε σταθερή μη-γραμμική αντίστροφη συσχέτιση ανάμεσα σε 5000-7000 βήματα/ημέρα και τη συνολική θνητότητα, τα καρδιαγγειακά νοσήματα (ΚΑΝ), την άνοια και τις πτώσεις. Για την καρδιαγγειακή θνητότητα, τις κακοήθειες, την κατάθλιψη και το σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 (ΣΔτ2) η αντίστροφη αυτή σχέση ήταν γραμμική. Βρέθηκε επίσης ότι 7000 βήματα/ημέρα σχετιζόταν με περαιτέρω μείωση της συνολικής θνητότητας κατά 47%, της καρδιαγγειακής θνητότητας κατά 47%, της εμφάνισης ΚΑΝ κατά 25%, του ΣΔτ2 κατά 14% και άνοιας κατά 38%, έναντι των 2000 βημάτων/ημέρα. Οι ερευνητές διαπιστώνουν ότι ένας ρεαλιστικός και πρακτικά εφικτός στόχος 7000 βημάτων/ημέρα σχετίζεται με αξιοσημείωτη βελτίωση στην υγεία των ενηλίκων ατόμων.
(Ding D, Nguyen B, Nau T, et al. Lancet Public Health. 2025;10:e668-e681)
Ποιός είναι ο υπολειπόμενος καρδιαγγειακός κίνδυνος που οφείλεται στη δυσλιπιδαιμία και στη φλεγμονή σε ασθενείς με ιστορικό αγγειοπλαστικής υπό στατίνη?
Η χρόνια φλεγμονή, όπως εκτιμάται με τη μέτρηση της υψηλής ευαισθησίας C-αντιδρώσας πρωτεΐνης (hs-CRP), καθώς και οι λιπιδαιμικές παράμετροι σχετίζονται με τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Στην παρούσα ανάλυση αξιολογήθηκε η σχετική επίδραση του υπολειπόμενου κινδύνου που σχετίζεται με φλεγμονή και με την LDL-χολ, σε ασθενείς με ιστορικό αγγειοπλαστικής που λαμβάνουν στατίνη. Αξιολογήθηκαν στοιχεία από 15.494 ασθενείς με ιστορικό αγγειοπλαστικής για σταθερή στεφανιαία νόσο στους οποίους μετρήθηκαν LDL-χολ (με όριο ≥70 έναντι <70 mg/dL,) και hs-CRP (με όριο ≥2 έναντι <2 mg/L, οπωσδήποτε < 10 mg/L) και παρακολουθήθηκαν για ένα έτος με πρωταρχικό τελικό σημείο την εμφάνιση μειζόνων καρδιαγγειακών επεισοδίων. Η εμφάνιση του πρωταρχικού τελικού σημείου ήταν μεγαλύτερη σε ασθενείς με αυξημένο φλεγμονώδη κίνδυνο (5,1%), και ακολούθως σε αυτούς με συνδυασμένο φλεγμονώδη και λιπιδαιμικό κίνδυνο, ενώ χαμηλότερη ήταν η εμφάνιση καρδιαγγειακών επεισοδίων σε άτομα με αυξημένο υπολειπόμενο λιπιδαιμικό κίνδυνο μόνο, χωρίς να καταγραφεί ανεξάρτητη συσχέτιση. Συμπερασματικά, σε άτομα που έχουν υποβληθεί σε αγγειοπλαστική και λαμβάνουν υπολιπιδαιμική αγωγή, μόνο τα αυξημένα επίπεδα φλεγμονής και όχι των λιπιδίων σχετίζονται με την εμφάνιση μελλοντικών μειζόνων καρδιαγγειακών επεισοδίων.
(Bay B, Tanner R, Gao M, et al. Eur Heart J. 2025;46:3167-3177)
Ποιός είναι ο κίνδυνος επιπλοκών στην κύηση σε γυναίκες που πάσχουν από οικογενή υπερχοληστερολαιμία?
Δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα σχετικά με επιπλοκές που εμφανίζονται στην κύηση σε γυναίκες που πάσχουν από οικογενή υπερχοληστερολαιμία (Familial Hypercholesterolemia, FH). Στην παρούσα μελέτη αξιοποιήθηκαν δεδομένα από 1.869 γυναίκες με γενετικά επιβεβαιωμένη FH σε συνολικό αριθμό 3.869 κυήσεων και έγινε σύγκριση με 68.225 κυήσεις σε 33.661 γυναίκες χωρίς FH για τη χρονική περίοδο 1967-2018. Βρέθηκε ότι γυναίκες με FH εμφάνιζαν κατά 21% μεγαλύτερο ποσοστό προεκλαμψίας, αλλά κατά 42% χαμηλότερη πιθανότητα εμφάνισης διαβήτη κύησης και κατά 19% χαμηλότερη πιθανότητα αιμορραγίας κατά τον τοκετό. Δεν διαπιστώθηκε αυξημένη συχνότητα επιπλοκών από το νεογνό σε γυναίκες με FH, με εξαίρεση χαμηλό βάρος γέννησης σε νεογνά ασθενών που ελάμβαναν στατίνες κυρίως κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης. Οι ερευνητές καταλήγουν ότι γυναίκες με FH εμφανίζουν αυξημένα ποσοστά προεκλαμψίας, αλλά χαμηλότερο κίνδυνο διαβήτη κύησης και αιμορραγίας κατά τον τοκετό και προτείνουν περαιτέρω έρευνα σχετικά με την ενδεχόμενη επίδραση των στατινών στο βάρος των νεογνών.
(Svendsen K, Christensen JJ, Igland J, et al. Atherosclerosis. 2025;408:120442)