Επιμέλεια:
Χ. Μιχαλακέας, MD, PhD, Καρδιολόγος
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Υπεύθυνος Λιπιδαιμικού Ιατρείου Ευρωκλινικής Αθηνών
Λ. Ραλλίδης, Καθηγητής Καρδιολογίας
Υπεύθυνος Υπολιπιδαιμικού Ιατρείου και Ιατρείου Πρώιμης Στεφανιαίας Νόσου Β΄ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Π.Γ.Ν. «Αττικόν»
Ποιά είναι η επίδραση του αντισώματος κατά της angiopoietin-like protein 3 σε ασθενείς με υπερλιπιδαιμία
Η angiopoietin-like protein 3 (ANGPTL3) αναστέλει τη δραστικότητα της λιποπρωτεϊνικής και της ενδοθηλιακής λιπάσης και οδηγεί σε αύξηση των επιπέδων της LDL-χολ και των τριγλυκεριδίων ορού. Το νεώτερο φάρμακο SHR-1918 είναι ένα ανθρώπινο μονοκλωνικό αντίσωμα κατά της ANGPTL3 το οποίο δοκιμάστηκε σε ασθενείς ενδιαμέσου και υψηλού καρδιαγγειακού κινδύνου με πλημμελή ρύθμιση των λιπιδίων παρά την υπολιπιδαιμική αγωγή. Tυχαιοποιήθηκαν συνολικά 333 συμμετέχοντες σε 8 διαφορετικά δοσολογικά σχήματα του φαρμάκου, διάρκειας από 4 έως 40 εβδομάδες, ή σε εικονικό φάρμακο. Βρέθηκε δοσοεξαρτώμενη ελάττωση της LDL-χολ συγκριτικά με το εικονικό φάρμακο για τα διάφορα σχήματα χορήγησης SHR-1918: 21,7%, 27,3%, και 29,9% με 150, 300 και 600 mg Q4W αντίστοιχα, και 22,5% με 600 mg Q8W. Επίσης, η χορήγηση του SHR-1918 οδήγησε σε ελάττωση των τριγλυκεριδίων, της non-HDL-χολ, της απολιποπρωτεΐνης Β και της απολιποπρωτεΐνης Α1 και ήταν γενικά καλά ανεκτό. Συμπερασματικά η χορήγηση του νεώτερου αναστολέα της ANGPTL3, SHR-1918 ελαττώνει περαιτέρω την LDL-χολ ασθενών ενδιαμέσου και υψηλού καρδιαγγειακού κινδύνου υπό αγωγή, από 21,7% έως 29,9% ανάλογα με το δοσολογικό σχήμα.
(Xie X, Shi X, Zhang Y, et al. J Am Coll Cardiol. 2025;85:1821-1835)
Πώς σχετίζονται οι λιπιδαιμικές παράμετροι με την εμφάνιση ευάλωτης αθηρωματικής πλάκας στα στεφανιαία αγγεία?
Στη μελέτη PROSPECT II συμμετείχαν ασθενείς με οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου (ΟΕΜ), οι οποίοι μετά από την επέμβαση αγγειοπλαστικής στις υπεύθυνες βλάβες υπεβλήθησαν σε ενδαγγειακό υπέρηχο και φασματοσκοπία σε όλες τις στεφανιαίες αρτηρίες. Στην παρούσα υπο-μελέτη οι λιπιδαιμικές παράμετροι 865 ασθενών σχετίσθηκαν με τα ευρήματα από την απεικόνιση των στεφανιαίων αρτηριών (συνολικός όγκος πλάκας, δείκτης φορτίου λιπιδικού πυρήνα, παρουσία εστιακής ευάλωτης πλάκας). Στην πολυπαραγοντική ανάλυση διαπιστώθηκε ότι τα επίπεδα της ολικής χοληστερόλης, της LDL-χολ και της non-HDL-χολ σχετιζόνταν με το συνολικό όγκο των πλακών και με το δείκτη λιπιδικού φορτίου όλων των στεφανιαιών, αλλά όχι με την παρουσία ευάλωτων πλακών. Αντίθετα, τα επίπεδα της λιποπρωτεΐνης (α) [Lp(a)] σχετίστηκαν στατιστικά σημαντικά με την παρουσία ευάλωτων πλακών (p<0,01). Οι ερευνητές συμπεραίνουν ότι ολική χοληστερόλη, η LDL-χολ και η non-HDL-χολ σχετίζονται με το συνολικό αθηρωματικό φορτίο, ενώ αντίθετα, η Lp(a) με την παρουσία εστιακών ευάλωτων πλακών, γεγονός που ενδεχομένως εξηγεί τον ιδιαίτερο ρόλο της Lp(a) στην εμφάνιση ΟΕΜ.
(Erlinge D, Tsimikas S, Maeng M, et al. J Am Coll Cardiol. 2025;85:2011-2024)
Ποιά είναι η βιοχημική αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια της μονοθεραπείας με inclisiran σε ασθενείς χωρίς καρδιαγγειακή νόσο
Το inclisiran σε χορήγηση δύο φορές ετησίως έχει βρεθεί ότι ελαττώνει τα επίπεδα της LDL-χολ ασθενών υψηλού καρδιαγγειακού κινδύνου που βρίσκονται εκτός στόχου παρά τη λήψη υπολιπιδαιμικής θεραπείας. Στη μελέτη VICTORION-Mono (V-Mono) αξιολογήθηκε η αποτελεσματικότητα του φαρμάκου ως μονοθεραπεία έναντι εζετιμίμπης ή εικονικού φαρμάκου στο πλαίσιο πρωτογενούς πρόληψης. Τυχαιοποιήθηκαν 350 συμμετέχοντες με ελεύθερο ιστορικό για καρδιαγγειακή νόσο, σακχαρώδη διαβήτη ή οικογενή υπεχοληστερολαιμία, με επίπεδα LDL-χολ μεταξύ 100 και 190 mg/dL και εκτιμώμενο καρδιαγγειακό κίνδυνο <7,5% στη δεκαετία. Μετά από 150 ημέρες παρακολούθησης η μέση μεταβολή της LDL-χολ ήταν 1,4% για το εικονικό φάρμακο, -11,2% για την εζετιμίμπη και -46,5% για το inclisiran. Το φάρμακο έδειξε βελτίωση και άλλων λιπιδαιμικών παραμέτρων, συμπεριλαμβανομένου ελάττωσης των επιπέδων της λιποπρωτεΐνης (α), και ήταν καλά ανεκτό χωρίς να καταγραφούν σοβαρές ανεπιθύμητες επιδράσεις. Οι συγγραφείς διαπιστώνουν ότι στη διπλά-τυφλή τυχαιοποιημένη μελέτη V-Mono η χορήγηση του inclisiran ως μονοθεραπεία είναι περισσότερο αποτελεσματική από την εζετιμίμπη στην ελάττωση της LDL-χολ και ασφαλής σε βάθος 6μήνου.
(Taub PR, Gutierrez A, Wewers D, et al. J Am Coll Cardiol. 2025:S0735-1097(25)06392-2)
Μπορεί ο αυξητικός παράγοντας ινοβλαστών 5 να διαχωρίσει τους πάσχοντες από οικογενή έναντι επίκτητης υπερχοληστερολαιμίας?
Ο διαχωρισμός των πασχόντων από οικογενή υπερχοληστερολαιμία (familial hypercholesterolaemia, FH) έναντι ατόμων με επίκτητη διαταραχή δεν είναι πάντα εφικτός χωρίς γονιδιακό έλεγχο. Στην παρούσα μελέτη αξιολογήθηκαν τα επίπεδα βιοδεικτών καρδιαγγειακής νόσου και/ή φλεγμονής σε ασθενείς με επίκτητη και οικογενή υπερχοληστερολαιμία. Μετρήθηκαν συνολικά 264 πρωτεΐνες σε πάσχοντες από γενετικά και κλινικά επιβεβαιωμένη FH, από επίκτητη υπερχοληστερολαιμία και σε ομάδα ελέγχου. Βρέθηκε ότι τα επίπεδα του αυξητικού παράγοντα ινοβλαστών 5 (fibroblast growth factor 5, FGF-5) ήταν αυξημένα σε πάσχοντες από FH, όχι όμως στην ομάδα ελέγχου ή σε πάσχοντες από επίκτητη υπερχοληστερολαιμία. Τα ευρήματα ήταν ανεξάρτητα από τα επίπεδα της LDL-χολ και επιβεβαιώθηκαν με ανοσοενζυμική μέθοδο σε όλες τις ομάδες με γενετικά ή κλινικά επιβεβαιωμένη FH. Οι ερευνητές διαπιστώνουν ότι ο FGF-5 μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως βιοδείκτης διαχωρισμού πασχόντων από FH από πάσχοντες από επίκτητες μορφές υπερχοληστερολαιμίας.
(Baragetti A, Alieva AS, Grigore L, et al. Eur Heart J. 2025;46:1819-1834)
Ποιά είναι η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια του obicetrapid σε ασθενείς υψηλού καρδιαγγειακού κινδύνου?
Το νεώτερο υπολιπιδαιμικό obicetrapid αποτελεί έναν εκλεκτικό αναστολέα της χολεστυλ-εστερικής τρανσφεράσης που μειώνει την LDL-χολ. Στη μελέτη BROADWAY αξιολογήθηκε η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια του φαρμάκου σε υψηλού καρδιαγγειακού κινδύνου ασθενείς. Πρόκειται για μια πολυκεντρική, διπλά-τυφλή, τυχαιοποιημένη μελέτη στην οποία συμμετείχαν 2.530 πάσχοντες από ετερόζυγο οικογενή υπερχοληστερολαιμία ή πάσχοντες από αθηροσκληρωτική καρδιαγγειακή νόσο, μέσης ηλικίας 65 ετών. Οι συμμετέχοντες είχαν επίπεδα LDL-χολ >100 mg/dL υπό τη μέγιστη ανεκτή υπολιπιδαιμική θεραπεία, ή LDL-χολ μεταξύ 55 και 100 mg/dL εφόσον είχαν τουλάχιστον έναν επιπλέον παράγοντα κινδύνου. Πρωταρχικό τελικό σημείο της μελέτης ήταν η ελάττωση των επιπέδων της LDL-χολ την 84η ημέρα θεραπείας. Τυχαιοποιήθηκαν 1.686 άτομα σε 10 mg obicetrapid ημερησίως και 844 συμμετέχοντες έλαβαν εικονικό φάρμακο. Η ελάττωση της LDL-χολ στην ομάδα του obicetrapid ήταν 29,9% συγκριτικά με αύξηση κατά 2,7% στην ομάδα ελέγχου. Η καταγραφή ανεπιθύμητων επιδράσεων ήταν παρόμοια στις δύο ομάδες θεραπείας για 365 ημέρες παρακολούθησης. Οι ερευνητές καταλήγουν ότι η προσθήκη του obicetrapid στη μέγιστη ανεκτή υπολιπιδαιμική θεραπεία ασθενών υψηλού καρδιαγγειακού κινδύνου οδηγεί σε περαιτέρω ελάττωση της LDL-χολ κατά περίπου 30%.
(Nicholls SJ, Nelson AJ, Ditmarsch M, et al. N Engl J Med. 2025. doi: 10.1056/NEJMoa2415820. Epub ahead of print)