Επιμέλεια:

Χ. Μιχαλακέας, Καρδιολόγος,
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών,
Επιστημονικός Συνεργάτης Β’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής,
Π.Γ.Ν.«Αττικόν»

Λ. Ραλλίδης, Καθηγητής Καρδιολογίας,
Β΄ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική,
Π.Γ.Ν. «Αττικόν»

Τα επίπεδα της λιποπρωτεΐνης (α) [Lp(a)] καθορίζονται γενετικά και αποτελούν παράγοντα κινδύνου για εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων και ανάπτυξη στένωσης της αορτικής βαλβίδας. Επί του παρόντος δεν υπάρχει φαρμακευτική αντιμετώπιση για την ελάττωση της Lp(a). Στην παρούσα διπλά-τυφλή τυχαιοποιημένη μελέτη αξιολογήθηκε η επίδραση του αντινοηματικού ολιγονουκλεοτιδίου AKCEA-APO(a)-LRx στη μείωση της Lp(a). Συμμετείχαν 286 ασθενείς με καρδιαγγειακή νόσο και αρχικά επίπεδα Lp(a) >60 mg/dL (150 nmol/L) που έλαβαν υποδόρια ένεση με APO(a)-LRx σε διάφορα δοσολογικά σχήματα ή εικονικό φάρμακο. Η αρχική διάμεση τιμή της Lp(a) κυμαινόταν από 205 έως 247 nmol/L. Η χορήγηση του APO(a)-LRx οδήγησε σε δοσοεξαρτώμενη ελάττωση της Lp(a) σε χρονικό διάστημα 6 μηνών. Η μείωση της Lp(a) ήταν 35% για δόση 20 mg ανά μήνα, 56% για 40 mg ανά μήνα, 58% για 20 mg ανά δύο εβδομάδες, 72% για 60 mg ανά μήνα και 80% για 20 mg ανά εβδομάδα. Δεν καταγράφηκαν ανεπιθύμητες ενέργειες από τη χορήγηση του φαρμάκου στην ηπατική λειτουργία ή στη νεφρική λειτουργία. Η συχνότερη ανεπιθύμητη ενέργεια ήταν τοπική αντίδραση στο σημείο της ένεσης. Συμπερασματικά, το αντινοηματικό ολιγονουκλεοτίδιο APO(a)-LRx ελαττώνει την Lp(a) με δοσοεξαρτώμενο τρόπο χωρίς την εμφάνιση σημαντικών ανεπιθύμητων ενεργειών.

(Tsimikas S, Karwatowska-Prokopczuk E, Gouni-Berthold I, et al. N Engl J Med. 2020;382:244-255)

Η παρούσα μελέτη αξιολόγησε την πιθανή σχέση ανάμεσα στην κατανάλωση σακχαρούχων αναψυκτικών και την εμφάνιση αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου (ΑΕΕ), στεφανιαίας νόσου (ΣΝ) και συνολικής θνητότητας σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Αναλύθηκαν δεδομένα από τη Women’s Health Initiative Observational Study που ενέταξε 81.714 γυναίκες ηλικίας 50-79 ετών με μέση παρακολούθηση 12 ετών. Η πλειοψηφία των γυναικών που συμμετείχαν στη μελέτη (64,1%) κατανάλωνε σπάνια σακχαρούχα αναψυκτικά, ενώ ποσοστό 5,1% ανέφερε κατανάλωση ≥ 2 ποτών/ημέρα. Η αυξημένη κατανάλωση είχε ως αποτέλεσμα αύξηση του κινδύνου για ΑΕΕ κατά 23%, για ισχαιμικό ΑΕΕ κατά 31%, για ΣΝ κατά 29% και για θνητότητα κατά 16%, συγκριτικά με συμμετέχουσες που κατανάλωναν σπάνια σακχαρούχα αναψυκτικά. Ο κίνδυνος για ΑΕΕ ήταν ακόμη μεγαλύτερος σε γυναίκες με αυξημένο σωματικό βάρος. Συμμετέχουσες χωρίς ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου ή σακχαρώδη διαβήτη με αυξημένη κατανάλωση σακχαρούχων αναψυκτικών είχαν διπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης ΑΕΕ από απόφραξη μικρών αρτηριών.  Συμπερασματικά, η αυξημένη κατανάλωση σακχαρούχων αναψυκτικών από γυναίκες σχετίζεται με αυξημένη επίπτωση ΑΕΕ (ιδιαίτερα από απόφραξη μικρών αρτηριών), ΣΝ και αυξημένη συνολική θνητότητα.

(Mossavar-Rahmani Y, Kamensky V, Manson JE, et al. Stroke. 2019;50:555-562)

Πάσχοντες από ετερόζυγο οικογενή υπερχοληστερολαιμία (HeFH) εμφανίζουν αυξημένα επίπεδα LDL-χολ και έχουν αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Η χορήγηση αναστολέων της PCSK9 είναι αποτελεσματική στην ελάττωση της LDL-χολ σε αυτούς τους ασθενείς, αλλά απαιτείται υποδόρια χορήγηση ανά 2 ή ανά 4 εβδομάδες. Το νεώτερο φάρμακο inclisiran είναι ένα μικρό RNA που παρεμβαίνει στη σύνθεση της PCSK9. Στη μελέτη ORION-9 αξιολογήθηκε η αποτελεσματικότητα του inclisiran στην ελάττωση των επιπέδων της LDL-χολ σε 482 πάσχοντες από HeFH. Οι συμμετέχοντες τυχαιοποιήθηκαν σε υποδόρια χορήγηση 300 mg inclisiran τις ημέρες 1, 90, 270 και 450 ή σε εικονικό φάρμακο. Την 510η ημέρα θεραπείας οι ασθενείς που έλαβαν inclisiran εμφάνιζαν πτώση της LDL-χολ κατά 39,7% έναντι αύξησης κατά 8,2% σε συμμετέχοντες που έλαβαν εικονικό φάρμακο. Η μεταβολή των επιπέδων της LDL-χολ ανάμεσα στην 90η και στην 540η ημέρα θεραπείας ήταν -38,1% στην ομάδα του inclisiran έναντι +6,2% στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου (διαφορά -44,3% υπέρ του inclisiran). Η εμφάνιση ανεπιθύμητων ενεργειών από τη θεραπεία ήταν παρόμοια ανάμεσα στις δύο ομάδες.  Οι ερευνητές διαπιστώνουν ότι η χορήγηση inclisiran σε αραιό δοσολογικό σχήμα σε πάσχοντες από HeFH ήταν αποτελεσματική στην ελάττωση της LDL-χολ και ασφαλής σε βάθος 540 ημερών θεραπείας.

(Raal FJ, Kallend D, Ray KK, et al. CN Engl J Med. 2020. doi: 10.1056/NEJMoa1913805. [Epub ahead of print])

Δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα ως προς την ασφάλεια και την ανεκτικότητα στη χορήγηση στατινών στα ηλικιωμένα άτομα στο πλαίσιο πρωτογενούς καρδιαγγειακής πρόληψης. Στην παρούσα μετα-ανάλυση αξιολογήθηκε η ασφάλεια και η ανεκτικότητα στη λήψη στατινών, με επικέντρωση στην εμφάνιση ανεπιθύμητων ενεργειών από το μυϊκό σύστημα, σε άτομα ηλικίας ≥65 ετών χωρίς γνωστό ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου. Αναλύθηκαν δεδομένα από 11 διπλά-τυφλές τυχαιοποιημένες μελέτες με παρακολούθηση τουλάχιστον ενός έτους και αριθμό 18.192 συμμετεχόντων μέσης ηλικίας 73,7 ετών. Σε σύγκριση με εικονικό φάρμακο οι στατίνες δε φάνηκε να αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης μυϊκών συμπτωμάτων ή άλλων ανεπιθύμητων ενεργειών που να οδηγούν σε διακοπή της θεραπείας. Οι συγγραφείς καταλήγουν ότι σε ηλικιωμένους ασθενείς που λαμβάνουν στατίνες σε πλαίσιο πρωτογενούς πρόληψης δε βρέθηκε συσχέτιση της φαρμακευτικής αγωγής με την εμφάνιση ανεπιθύμητων ενεργειών.(Zhou Z, Albarqouni L, Curtis AJ, et al. Drugs Aging. 2020;37:175-185)

Η χορήγηση στατινών σε ασθενείς υψηλού κινδύνου έχει καρδιοπροστατευτικές επιδράσεις, δεν είναι όμως γνωστός ο ιδανικός χρόνος έναρξης θεραπείας σε εμφάνιση οξέος εμφράγματος μυοκαρδίου (ΟΕΜ). Στη μελέτη αυτή χρησιμοποιήθηκε ένα ζωικό μοντέλο με στόχο να εξετασθεί η καρδιοπροστατευτική αξία της άμεσης ενδοφλέβιας (ΕΦ) χορήγησης στατίνης επί ΟΕΜ έναντι της από του στόματος (ΡΟ) χορήγησης μετεμφραγματικά. Προκλητή ισχαιμία μυοκαρδίου διάρκειας 90 λεπτών εφαρμόστηκε σε 3 ομάδες χοίρων: στην πρώτη ομάδα χορηγήθηκε ατορβαστατίνη ΕΦ κατά τη διάρκεια του ΟΕΜ, στη δεύτερη εικονικό φάρμακο και στην τρίτη ατορβαστατίνη ΡΟ 2 ώρες μετά το ΟΕΜ. Ακολούθησε μαγνητική τομογραφία καρδιάς την 3η και 42η μετεμφραγματική ημέρα και μοριακή/ιστολογική εξέταση στο πέρας της μελέτης. Βρέθηκε ότι την 3η μετεμφραγματική ημέρα η πρώτη ομάδα εμφάνιζε ελάττωση της εμφραγματικής περιοχής κατά 10% συγκριτικά με τις άλλες δύο ομάδες πειραματόζωων. Την 42η ημέρα η πρώτη και η τρίτη ομάδα εμφάνιζαν μικρότερο μέγεθος μυοκαρδιακής ουλής συγκριτικά με τη δεύτερη ομάδα, αλλά η πρώτη ομάδα είχε 24% περαιτέρω μείωση μεγέθους ουλής και καλύτερους δείκτες συστολικής λειτουργίας, λιγότερες τμηματικές υποκινησίες και καλύτερους δείκτες αναδιαμόρφωσης αριστερής κοιλίας. Οι ερευνητές συμπεραίνουν ότι η άμεση ΕΦ χορήγηση στατίνης συγκριτικά με την ΡΟ χορήγηση μετά από την επαναιμάτωση σε ΟΕΜ έχει ευνοϊκή επίδραση στον περιορισμό της ισχαιμικής βλάβης και προτείνουν σχεδιασμό μελετών σε ανθρώπους με ΟΕΜ.

(Mendieta G, Ben-Aicha S, Gutiérrez M, et al. J Am Coll Cardiol. 2020;75:1386-1402)