Επιμέλεια:

Χ. Μιχαλακέας, Καρδιολόγος,
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών,
Επιστημονικός Συνεργάτης Β’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής,
Π.Γ.Ν.«Αττικόν»

Λ. Ραλλίδης, Καθηγητής Καρδιολογίας,
Β΄ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική,
Π.Γ.Ν. «Αττικόν»

Η κατανάλωση καφέ είναι συχνή, εντούτοις, δεν έχει διερευνηθεί επαρκώς η άμεση επίδραση της περιεχόμενης καφεΐνης στην υγεία. Στην παρούσα προοπτική τυχαιοποιημένη μελέτη αξιολογήθηκε η επίδραση της καφεΐνης στην αρρυθμιογένεση, στην καθημερινή δραστηριότητα, στη διάρκεια του ύπνου και στα επίπεδα γλυκόζης σε 100 υγιείς ενήλικες εθελοντές. Οι συμμετέχοντες, μέσης ηλικίας 39 ετών, δεχόνταν οδηγίες για λήψη ή αποφυγή καφέ με περιεχόμενη καφεΐνη για χρονική περίοδο 14 ημερών, με παράλληλη συνεχή παρακολούθηση του ηλεκτροκαρδιογραφήματος, των επιπέδων γλυκόζης, της σωματικής δραστηριότητας και του ύπνου με κατάλληλη φορητή συσκευή. Δεν βρέθηκε σταστιστικά σημαντική διαφορά στην καταγραφή υπερκοιλιακών και κοιλιακών εκτάκτων συστολών, στον αριθμό των βημάτων, στις ώρες ύπνου ή στα επίπεδα γλυκόζης ορού που να σχετίζεται με τη λήψη καφέ.  Συμπερασματικά, η κατανάλωση καφέ δε σχετίζεται με αρρυθμιογένεση ή διαταραχές του ύπνου σε υγιή άτομα.

(Marcus GM, Rosenthal DG, Nah G, et al. N Engl J Med. 2023;388:1092-1100)

Στη μελέτη ODYSSEY OUTCOMES 18.944 ασθενείς μετά από οξύ στεφανιαίο σύνδρομο (ΟΣΣ) τυχαιοποιήθηκαν σε προσθήκη αλιροκουμάμπης ή εικονικού φαρμάκου στη μέγιστη ανεκτή θεραπεία με στατίνη. Βάσει πρωτοκόλλου, σε συμμετέχοντες με σταθερά επίπεδα LDL-χολ <15 mg/dL σε δύο συνεχόμενες μετρήσεις γινόταν αντικατάσταση της αλιροκουμάμπης με εικονικό φάρμακο. Στην παρούσα ανάλυση αξιολογήθηκαν δεδομένα από 730 τέτοιους ασθενείς με παροδική επίτευξη πολύ χαμηλών επιπέδων LDL-χολ και από 1.460 αντίστοιχους ασθενείς στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου. Βρέθηκε ότι σε παρακολούθηση 2,8 ετών οι ασθενείς αυτοί εμφάνιζαν ελάττωση του πρωταρχικού τελικού σημείου (μείζονα καρδιαγγειακά επεισόδια) κατά 28% συγκριτικά με αυτούς που είχαν εξαρχής τυχαιοποιηθεί στο εικονικό φάρμακο.  Οι συγγραφείς καταλήγουν ότι η παροδική επίτευξη πολύ χαμηλών επιπέδων LDL-χολ με συνδυαστική θεραπεία στατίνης και αλιροκουμάμπης σε άτομα που έχουν υποστεί ΟΣΣ σχετίζεται με χαμηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο που επιμένει παρά τη διακοπή της αλιροκουμάμπης, εύρημα που υποστηρίζει τη θεωρία φαινομένου μνήμης στους συμμετέχοντες στη μελέτη.

(Schwartz GG, Szarek M, Bhatt DL, et al. Eur Heart J. 2023;44:1408–17)

Η μελέτη FOURIER-OLE αποτελεί ανοιχτή 5ετή επέκταση της FOURIER σε 6.635 συμμετέχοντες στην αρχική μελέτη. Στην παρούσα ανάλυση αξιοποιήθηκαν δεδομένα από τις δύο μελέτες σχετικά με τα επιτευχθέντα επίπεδα της LDL-χολ και την εμφάνιση καρδιαγγειακών επεισοδίων ή ανεπιθύμητων συμβαμάτων από τη θεραπεία. Συνολικά 1.604 (24%), 2.627 (40%), 1.031 (16%), 486 (7%), και 811 (12%) ασθενείς της FOURIER-OLE, πέτυχαν επίπεδα LDL-χολ <20, 20 έως <40, 40 έως <55, 55 έως <70, και ≥70 mg/dL αντίστοιχα. Το πρωταρχικό τελικό σημείο (σύνολο θανατηφόρων και μη καρδιαγγειακών συμβαμάτων) εμφάνιζε σταθερά χαμηλότερη επίπτωση όσο χαμηλότερη ήταν η LDL-χολ. Παράλληλα, δεν καταγράφηκε στατιστικά σημαντική διαφορά ανάμεσα στις διάφορες ομάδες και στην εμφάνιση σημαντικών ανεπιθύμητων ενεργειών, κακοήθειας, καταρράκτη, αιμορραγικού εγκεφαλικού επεισοδίου, πρωτοδιαγνωσθέντος διαβήτη, νευρογνωσιακών διαταραχών, μυοπάθειας ή μη-καρδιαγγειακού θανάτου. Οι ερευνητές συμπεραίνουν ότι πολύ χαμηλά επίπεδα LDL-χολ (έως <20 mg/dL) με τη χορήγηση εβολοκουμάμπης είναι ασφαλή και σχετίζονται με χαμηλότερο καρδιαγγειακό κίνδυνο.

(Gaba P, O’Donoghue ML, Park JG, et al. Circulation.  2023;147:1192-1203)

Η SANTORINI είναι μια προοπτική μελέτη παρατήρησης σε 9.602 ενήλικες πάσχοντες από δυσλιπιδαιμία με υψηλό ή πολύ υψηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο από 14 ευρωπαϊκές χώρες. Στόχος της μελέτης ήταν η επίτευξη του στόχου της LDL-χολ σε συμφωνία με τις κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας του 2019. Σε σύνολο 9.044 συμμετεχόντων κατά την περίοδο 2020-2021, 21,8% δεν ελάμβαναν υπολιπιδαιμική θεραπεία, 54,2% ελάμβαναν μονοθεραπεία με στατίνη και 24% συνδυαστική υπολιπιδαιμική αγωγή. Η μέση LDL-χολ των συμμετεχόντων ήταν 82 mg/dL και ποσοστό 20,1% των ασθενών βρισκόνταν εντός επιθυμητού στόχου βάσει της διαστρωμάτωσης κινδύνου.
Οι ερευνητές διαπιστώνουν ότι ποσοστό περίπου 80% ατόμων υψηλού και πολύ υψηλού καρδιαγγειακού κινδύνου βρίσκονται εκτός στόχου για την LDL-χολ, γεγονός που αποδίδεται στην υποτίμηση του καρδιαγγειακού κινδύνου και στην μη χρήση συνδυαστικής υπολιπιδαιμικής αγωγής.(Ray KK, Haq I, Bilitou A, et al. Lancet Reg Health Eur.2023;29:100624)

Η χοληστερόλη που περιέχεται σε λιποπρωτεΐνες πλούσιες σε τριγλυκερίδια (υπολείμματα χοληστερόλης) και αντανακλάται στα αυξημένα επίπεδα τριγλυκεριδίων ορού, αναγνωρίζεται τελευταία ως παράγοντας καρδιαγγειακού κινδύνου. Στην παρούσα ανάλυση σχετίσθηκε η αύξηση των υπολειμμάτων χοληστερόλης με τη θνητότητα από καρδιαγγειακά και μη-καρδιαγγειακά αίτια. Σε 87.192 συμμετέχοντες στη μελέτη γενικού πληθυσμού της Κοπεγχάγης, ποσοστό 22% είχε επίπεδα υπολειμμάτων χοληστερόλης ≥39 mg/dL και 28% είχαν τριγλυκερίδια >177 mg/dL. Σε παρακολούθηση 13 ετών καταγράφηκαν 687 θάνατοι από καρδιαγγειακά αίτια, 1.594 από κακοήθειες και 856 από άλλα αίτια. Βρέθηκε ότι αυξημένα επίπεδα υπολειμμάτων χοληστερόλης ≥39 mg/dL έναντι χαμηλών <19 mg/dL σχετίζονταν με αναλογία κινδύνου 2,2 για καρδιαγγειακό θάνατο, 1 για θάνατο από κακοήθεια και 2,1 για θάνατο από άλλα αίτια. Αντίστοιχα ευρήματα καταγράφηκαν σε άτομα με αυξημένα επίπεδα τριγλυκεριδίων.   Συμπερασματικά, αυξημένα επίπεδα υπολειμμάτων χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων που απαντώται σε ποσοστό περίπου 20-25% του γενικού πληθυσμού σχετίζονται με διπλασιασμό της θνητότητας που οφείλεται σε καρδιαγγειακά και μη-καρδιαγγειακά αίτια, όχι όμως με θάνατο από κακοήθεια.

(Wadström BN, Pedersen KM, Wulff AB, et al. Eur Heart J. 2023;44:1432-1445)