Επιμέλεια:

Χ. Μιχαλακέας, Καρδιολόγος,
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών,
Επιστημονικός Συνεργάτης Β’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής,
Π.Γ.Ν.«Αττικόν»

Λ. Ραλλίδης, Καθηγητής Καρδιολογίας,
Β΄ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική,
Π.Γ.Ν. «Αττικόν»

Ι. Λεκάκης, Ομότιμος Καθηγητής Καρδιολογίας ΕΚΠΑ,
Διευθυντής Καρδιολογικού Τομέα,
Κεντρική Κλινική Αθηνών

Η μελέτη VESUVIUS (Vascular Effects of Regular Cigarettes Versus Electronic Cigarette Use) αξιολόγησε την πρώιμη επίδραση στα αγγεία της αλλαγής από κλασικό τσιγάρο καπνού σε ηλεκτρονικό τσιγάρο σε χρόνιους καπνιστές. Στη μελέτη συμμετείχαν 114 άτομα με ελεύθερο καρδιολογικό ιστορικό που είχαν καπνίσει ≥15 τσιγάρα/ημέρα για χρονικό διάστημα ≥2 έτη και υπεβλήθησαν σε έλεγχο αγγειακής λειτουργίας με FMD (flow-mediated dilation) της βραχιονίου αρτηρίας για την ανάδειξη ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας και PWV (pulse wave velocity) για τον εντοπισμό αορτικής σκληρίας. Στο σύνολο των συμμετεχόντων 37 τυχαιοποιήθηκαν σε ηλεκτρονικό τσιγάρο με νικοτίνη έναντι 37 χωρίς νικοτίνη, ενώ 40 επέλεξαν να συνεχίσουν τη χρήση κλασικού τσιγάρου. Μετά από ένα μήνα παρακολούθησης βρέθηκε στατιστικά σημαντική βελτίωση της ενδοθηλιακής λειτουργίας και της αορτικής σκληρίας με τη χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου έναντι συνέχισης καπνίσματος κανονικού τσιγάρου. Σε αυτό το χρονικό διάστημα παρακολούθησης δεν βρέθηκε διαφορά ανάμεσα στη χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου με ή χωρίς νικοτίνη. Οι γυναίκες που συμμετείχαν στη μελέτη επέδειξαν σημαντική βελτίωση συγκριτικά με τους άνδρες. Οι συγγραφείς διαπιστώνουν ότι η αντικατάσταση του καπνίσματος με κλασικό τσιγάρο από το ηλεκτρονικό τσιγάρο συνοδεύεται από βελτίωση της αγγειακής υγείας σε ένα μήνα, ιδιαίτερα στις γυναίκες, και προτείνουν την τακτική αυτή ως μέθοδο ελάττωσης της βλάβης από το κάπνισμα.

(George J, Hussain M, Vadiveloo T, et al. J Am Coll Cardiol. 2019;74:3112-3120)

Σε αυτήν της προκαθορισμένη ανάλυση της μελέτης ODYSSEY OUTCOMES αξιολογήθηκε η επίδραση της υπολιπιδαιμικής θεραπείας με αλιροκουμάμπη στην εμφάνιση ισχαιμικού και αιμορραγικού αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου (ΑΕΕ). Στην αρχική μελέτη συμμετείχαν 18.924 ασθενείς με οξύ στεφανιαίο σύνδρομο (ΟΣΣ) 1 έως 12 μήνες πριν την τυχαιοποίηση, που είχαν αυξημένη LDL-χολ παρά τη μέγιστη θεραπεία με στατίνη και έλαβαν αλιροκουμάμπη ή εικονικό φάρμακο. Ανάμεσα στους συμμετέχοντες οι 7.164 (37,9%) είχαν αρχική τιμή LDL-χολ < 80 mg/dL, 6.128 (32,4%) είχαν LDL-χολ από 80 έως 100 mg/dL και 5.629 (29,7%) > 100 mg/dL. Κατά την παρακολούθηση 2,8 ετών κατεγράφησαν συνολικά 263 ισχαιμικά ΑΕΕ και 33 αιμορραγικά ΑΕΕ. Η χορήγηση αλιροκουμάμπης φάνηκε ότι είχε ευνοϊκή επίδραση στην εκδήλωση ισχαιμικού ΑΕΕ και ουδέτερη επίδραση στην εκδήλωση αιμορραγικού ΑΕΕ ακόμα και σε επίτευξη πολύ χαμηλών επιπέδων LDL-χολ. Τα αποτελέσματα ήταν ανεξάρτητα από τα αρχικά επίπεδα LDL-χολ και από προηγούμενο ιστορικό αγγειακής εγκεφαλικής νόσου. Συμπερασματικά, η χορήγηση αλιροκουμάμπης σε ασθενείς με δυσλιπιδαιμία με ανεπαρκή ρύθμιση και πρόσφατο ΟΣΣ δρα προστατευτικά για εμφάνιση ισχαιμικού ΑΕΕ και δεν αυξάνει τον κίνδυνο εκδήλωσης αιμορραγικού ΑΕΕ.

(Jukema JW, Zijlstra LE, Bhatt DL, et al. Circulation. 2019;140:2054-2062)

Πρόκειται για φάσης 4, ανοιχτή, τυχαιοποιημένη μελέτη με χορήγηση αιθυλικών εστέρων ω-3 λιπαρών οξέων σε δόση 4 g ημερησίως επιπρόσθετα της θεραπείας με στατίνη σε 53 πάσχοντες από δυσλιπιδαιμία. Πρωταρχικό τελικό σημείο ήταν η επίδραση της θεραπείας στο μέγεθος των μορίων των χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνών (LDL) και των μικρών και πυκνών LDL, ενώ παράλληλα αξιολογήθηκαν και άλλες λιπιδαιμικές παράμετροι. Μετά από 8 εβδομάδες θεραπείας φάνηκε ευνοϊκή επίδραση της χορήγησης ω-3 έναντι εικονικού φαρμάκου στα επίπεδα της ολικής χοληστερόλης, της LDL-χολ και της non-LDL-χολ, ενώ παράλληλα διαπιστώθηκε σημαντική αύξηση του μεγέθους των μορίων της LDL. Οι ερευνητές καταλήγουν ότι η χορήγηση εστέρων ω-3 λιπαρών οξέων ως επιπρόσθετη αγωγή σε στατίνες σε πάσχοντες από δυσλιπιδαιμία έχει ευνοϊκή επίδραση στο λιπιδαιμικό προφίλ και στο μέγεθος των μορίων της LDL με αποτέλεσμα αντιαθηρογόνο δράση.

(Masuda D, Miyata Y, Matsui S, et al. CAtherosclerosis.2020;292:163-170))

Τα επίπεδα λιποπρωτεΐνης (α) [Lp(a)] αποτελούν παράγοντα καρδιαγγειακού κινδύνου χωρίς γνωστή θεραπεία, ενώ παράλληλα χαμηλά επίπεδα σχετίζονται με εμφάνιση τύπου 2 σακχαρώδη διαβήτη (ΣΔ). Αυτή η μελέτη αξιολόγησε το ερώτημα αν σχετίζεται η εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων με τη συγκέντρωση των μορίων της Lp(a) ή με το μέγεθος της απολιποπρωτεΐνης (α) [apo(a)], καθώς και το αν η συσχέτιση με την εμφάνιση ΣΔ είναι αιτιολογική. Αξιολογήθηκαν δεδομένα από γενετικές πληροφορίες 143.087 ατόμων στην Ισλανδία, εκ των οποίων 17.715 είχαν γνωστή στεφανιαία νόσο και 8.734 ΣΔ τύπου 2. Βρέθηκε ότι η μοριακή συγκέντρωση της Lp(a) είχε δοσοεξαρτώμενη σχέση με την εμφάνιση στεφανιαίας νόσου, περιφερικής αρτηριακής νόσου, στένωσης αορτικής βαλβίδας, καρδιακής ανεπάρκειας και μειωμένου προσδόκιμου ζωής. Το μέγεθος της apo(a), δεν προσέθεσε επιπλέον προγνωστική αξία στη σχέση επιπέδων Lp(a) και στεφανιαίας νόσου. Επιπλέον, με μελέτη ομοζυγωτών σε απώλεια λειτουργίας γονιδίων σύνθεσης της Lp(a), βρέθηκε ότι σε αυτούς που είχαν τα χαμηλότερα επίπεδα Lp(a) υπήρχε αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης ΣΔ. Οι συγγραφείς συμπεραίνουν ότι η μοριακή συγκέντρωση της Lp(a) σχετίζεται με τον καρδιαγγειακό κίνδυνο και εκτιμούν ότι φαρμακολογικές παρεμβάσεις που θα ελαττώσουν τα επίπεδα της Lp(a) σε αυτούς που εμφανίζουν τα υψηλότερα επίπεδα (ποσοστό 20% του πληθυσμού) προβλέπεται να έχει αξιόλογη επίδραση στην ελάττωση του καρδιαγγειακού κινδύνου χωρίς σημαντική αύξηση των περιστατικών ΣΔ.

(Gudbjartsson DF, Thorgeirsson G, Sulem P3, et al. J Am Coll Cardiol. 2019;74:2982-2994)

Η φυσική άσκηση έχει φανεί ότι ελαττώνει τη θνητότητα με δοσοεξαρτώμενο τρόπο και οι κατευθυντήριες οδηγίες καρδιαγγειακής πρόληψης συνιστούν άσκηση επιπέδου 500-1000 METs/εβδομάδα. Η παρούσα μελέτη αξιολόγησε την επίδραση της άσκησης σε επίπεδο πρωτογενούς και δευτερογενούς καρδιαγγειακής πρόληψης. Συμμετείχαν 131.558 πάσχοντες από καρδιαγγειακή νόσο και 310.240 υγιή άτομα από το γενικό πληθυσμό και αξιολογήθηκε το επίπεδο φυσικής δραστηριότητας με κατάλληλα ερωτηματολόγια. Μετά από 5,9 έτη παρακολούθησης τεκμηριώθηκε η αντίστροφη συσχέτιση φυσικής άσκησης με τη συνολική θνητότητα, όμως το όφελος στη δευτερογενή πρόληψη ήταν μεγαλύτερο συγκριτικά με την πρωτογενή καρδιαγγειακή πρόληψη: για κάθε αύξηση της φυσικής δραστηριότητας κατά 500 METs/εβδομάδα βρέθηκε κατά 14% και κατά 7% ελάττωση του κινδύνου θανάτου αντιστοίχως. Άτομα με καρδιαγγειακή νόσο και άσκηση επιπέδου >1000 METs/εβδομάδα είχαν παρόμοια ή και χαμηλότερη θνητότητα συγκριτικά με υγιή άτομα. Συμπερασματικά, πάσχοντες από καρδιαγγειακά νοσήματα ωφελούνται από την υιοθέτηση τακτικής φυσικής άσκησης αναλογικά περισσότερο συγκριτικά με υγιή άτομα.

(Jeong SW, Kim SH, Kang SH, et al. Eur Heart J. 2019;40:3547-3555)