Λουκιανός Σ. Ραλλίδης
Αναπληρωτής Καθηγητής Καρδιολογίας,
Β’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική,
Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο ≪ΑΤΤΙΚΟΝ≫
Στο πρόσφατο συνέδριο του Αμερικάνικου Κολλεγίου Καρδιολογίας (10 Μαρτίου 2018) ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα της μελέτης ODYSSEY OUTCOMES.
Στη μελέτη αυτή ~19.000 άτομα με ιστορικό προσφάτου οξέος στεφανιαίου συνδρόμου και επίπεδα LDL-χοληστερόλης (χολ) >70 mg/dL παρά τη λήψη μέγιστης δόσης ισχυρής στατίνης, τυχαιοποιήθηκαν στη χορήγηση 75 ή 150 mg αλιροκουμάμπης (μονοκλωνικό αντίσωμα που αναστέλλει την PCSK9 και δίδεται υποδορίως κάθε 2 εβδομάδες) έναντι εικονικού φαρμάκου. Η αρχική διάμεση τιμή της LDL-χολ ήταν 87 mg/dL και η διάμεση διάρκεια παρέμβασης 2,8 έτη.
Πρωτογενές καταληκτικό σημείο αποτέλεσε ο καρδιακός θάνατος, το μη θανατηφόρο έμφραγμα μυοκαρδίου, η επανεισαγωγή για ασταθή στηθάγχη, και το ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
H προσθήκη της αλιροκουμάμπης ελάττωσε την LDL-χολ κατά ~50% και αυτό συνοδεύτηκε από μια μείωση του σχετικού κινδύνου εμφάνισης των πρωτογενών καταληκτικών σημείων κατά 15% (9,5% έναντι 11,1%, p=0,0003). Δεν παρουσιάστηκε ελάττωση της στεφανιαίας θνητότητας, αλλά υπήρξε μια ελάττωση της συνολικής θνητότητας κατά 15% (3,5% έναντι 4,1%, p=0,026).
Πρώτη ανάγνωση των αποτελεσμάτων
1) Τα κλινικά οφέλη της μελέτης ODYSSEY OUTCOMES είναι σημαντικά για το χρόνο παρέμβασης (2,8 έτη ενώ οι περισσότερες μελέτες των στατινών είχαν διάρκεια παρέμβασης 5 έτη) και έρχονται να επιβεβαιώσουν πλήρως τα θετικά αποτελέσματα της μελέτης FOURIER που δημοσιεύτηκε ένα χρόνο πριν. Στη μελέτη αυτή χορηγήθηκε εβολοκουμάμπη σε σταθερούς καρδιαγγειακούς ασθενείς για ~2,2 έτη και έδειξε ελάττωση των πρωτογενών καταληκτικών σημείων κατά 15%.
2) Η μελέτη ODYSSEY OUTCOMES επιβεβαιώνει το πολύ καλό profile ασφαλείας των μονοκλωνικών αντισωμάτων.
3) Πολύ ενδιαφέρουσα ήταν η ανάλυση υποομάδων βάσει των αρχικών επιπέδων της LDL-χολ σύμφωνα με την οποία το μεγαλύτερο κλινικό όφελος είχαν οι ασθενείς με αρχικά επίπεδα LDL-χολ ≥100 mg/dL. Στην υποομάδα αυτή παρατηρήθηκε ελάττωση του σχετικού κινδύνου εμφάνισης των πρωτογενών καταληκτικών σημείων κατά 24%.
4) Tο πολύ μικρό ποσοστό λήψης εζετιμίμπης (~3%) στην ODYSSEY OUTCOMES, αντίστοιχο με αυτό της FOURIER, οφείλεται στο γεγονός ότι, κατά το σχεδιασμό της μελέτης, δεν είχε δημοσιευτεί η IMPROVE-IT, η οποία έδειξε κλινικό όφελος με την προσθήκη της εζετιμίμπης σε στεφανιαίους ασθενείς που ελάμβαναν στατίνη.
Συμπερασματικά, τα αποτελέσματα της μελέτης ODYSSEY OUTCOMES επιβεβαιώνουν την ύπαρξη κλινικού οφέλους με την προσθήκη μιας μη στατίνης, του τύπου των αναστολέων της PCSK9, σε στεφανιαίους ασθενείς που ήδη λαμβάνουν μεγάλη δόση ισχυρών στατινών. Πληρέστερη εικόνα της μελέτης θα αποκομίσουμε μετά τη δημοσίευσή της και το γόνιμο επιστημονικό διάλογο που θα ακολουθήσει.